Een lokaal conflict met wereldwijde gevolgen

De vooruitzichten voor het tweede kwartaal van Triodos Investment Management.

Hoe zal de Russische invasie in Oekraïne de economische vooruitzichten voor de financiële markten beïnvloeden? Hans Stegeman, Joeri de Wilde en Maritza Cabezas, beleggingsstrategen bij Triodos Investment Management, delen hun visie in deze vooruitzichten voor het tweede kwartaal.

De rechtstreekse impact van de oorlog is dan wel gigantisch in Oekraïne zelf, maar blijft qua economische omvang vrij beperkt. Rusland en Oekraïne nemen slechts een klein deel van de wereldeconomie voor hun rekening (ongeveer 2%). De samenstelling van hun export (vooral natuurlijke grondstoffen, van aardgas tot tarwe) maakt van beide landen wel onmisbare spelers in de wereldeconomie. Dat blijkt duidelijk uit de Europese afhankelijkheid van Russische olie en aardgas, en de afhankelijkheid van andere landen, zoals Egypte, van Russische en Oekraïense tarwe.

Vooruitzichten voor het tweede kwartaal voor geavanceerde economieën

Vóór de Russische inval in Oekraïne deed de wereldeconomie het goed. De meeste geavanceerde economieën hadden opnieuw hun niveau van economische activiteit van voor de coronacrisis bereikt. Alles leek klaar voor de laatste fase van het herstel: een terugkeer naar de groeitrend van voor COVID-19. De opheffing van de meeste sociale beperkingen leidde tot een heropleving van de activiteit in de dienstensector. De eerste tekenen van een geleidelijke afname van de verstoringen in de bevoorradingsketen waren motiverend voor de industriële activiteit. Intussen waren de werkloosheidscijfers in de belangrijkste geavanceerde economieën weer gedaald tot de lage cijfers van voor de pandemie. De goede gezondheid van de bedrijven was gunstig voor investeringsplannen. En, nog belangrijker: door de combinatie van torenhoge fiscale stimulansen en de onmogelijkheid om tijdens de pandemie veel geld uit te geven, beschikten de gezinnen over enorme spaartegoeden. Dankzij dit spaargeld konden de gezinnen hun normale bestedingspatroon voortzetten, ondanks de reële uitholling van het besteedbare inkomen als gevolg van de snel stijgende inflatie. De oorlog in Oekraïne zal de koers van de wereldeconomie echter doen ontsporen. De gunstige uitgangspositie verzacht de door het conflict toegebrachte klap enigszins, maar de economische gevolgen zullen wellicht aanzienlijk zijn, zelfs in het meest optimistische scenario.

In ons basisscenario van blijvende onzekerheid zal de mondiale economische groei voor 2022 stranden op 3,4%, wat 1,0 procentpunt lager is dan in onze vorige prognose.
In ons escalatiescenario zou de impact nog groter zijn: de groei valt terug tot 2,9% en de wereldeconomie belandt in een recessie.
In ons de-escalatiescenario, dat we het minst waarschijnlijk achten, zou de mondiale groei in 2022 3,8% bedragen.

De gevaarlijke cocktail van verhoogde volatiliteit, voortdurende verkrapping van het monetaire beleid en langdurige inflatiedruk zet ons ertoe aan onze voorzichtige assetallocatie te handhaven en onderwogen te blijven in aandelen en neutraal in obligaties.

Vooruitzichten voor het tweede kwartaal voor opkomende markten

Terwijl de oorlog voortduurt, is een herschikking van de internationale orde in de maak. De economische en diplomatieke banden tussen Rusland en China worden op de proef gesteld. De landen die zich ervan hebben onthouden om Rusland te veroordelen, onder meer India, Vietnam en Pakistan, vermijden het om partij te kiezen en drijven nog steeds handel met Rusland, maar het is onzeker hoelang zij 'neutraal' kunnen blijven. China en Rusland hebben echter te kampen met hun eigen interne perikelen. Het ziet er niet naar uit dat China de wereldmacht is die zijn partners naar een hoger niveau kan tillen, aangezien het land een economische vertraging moet ondervangen, en ondertussen voorrang geeft aan overheidsinvesteringen en de risico's op de vastgoedmarkt inperkt. Tegelijkertijd zal het mondiale financiële systeem meer versnipperd raken. Autocratische regeringen zullen immers wel twee keer nadenken voordat ze hun geld naar het Westen brengen.

Gezien de onzekerheid voor de wereldwijde economische vooruitzichten, en vooral dan voor de opkomende markten, kunnen meerdere scenario's worden overwogen.

Zelfs in het meest optimistische de-escalatiescenario, met een terugtrekking van de Russische troepen in de komende maanden en een opheffing van de sancties, zullen de opkomende markten niet meer dezelfde zijn als voorheen. De grondstoffenproducenten van overal ter wereld zouden moeten samenwerken om het tekort dat Rusland en Oekraïne achterlaten, aan te vullen. Economisch gezien vertragen zelfs in dit positieve scenario de grondstofimporterende ontwikkelingslanden, waaronder India, terwijl de inflatiedruk in de opkomende markten waarschijnlijk pas tegen het einde van het jaar afneemt.
En omdat de oorlog nog steeds aan de gang is, zou zich ook een worstcasescenario kunnen voltrekken, als het conflict langer aanhoudt en er meer landen bij betrokken raken, waardoor de wereldwijde kloof nog dieper wordt. De handels- en financiële stromen zouden abrupt stilvallen, met nog langer durende knelpunten in de bevoorradingsketen tot gevolg, waardoor de inflatie in de opkomende markten tot boven de 10% zou klimmen. In dit scenario zien we dat de schokgolf die de bevoorrading van grondstoffen treft, uiteindelijk leidt tot een schokgolf in de vraag en tot stagflatie in de opkomende economieën: hoge inflatie en geringe groei, niet alleen op de korte, maar ook op de langere termijn.
Ons basisscenario is dat sancties en de impact op de grondstofprijzen tot volgend jaar voelbaar zullen zijn, met nogal wat volatiliteit op de financiële markten. Op dit moment escaleert de oorlog alleen maar. In dit scenario zullen geopolitieke spanningen niet snel tot rust komen. Daardoor wordt de normalisering van de handel en de toeleveringsketens belemmerd en heerst er een inflatiedruk, die pas volgend jaar begint af te nemen.

De groeiverschillen worden versterkt, aangezien grondstofexporterende landen, zoals Brazilië, Colombia, Indonesië en Zuid-Afrika, profiteren van de hogere exportprijzen, terwijl grondstofimporterende landen, zoals China en India, met een vertraging in economische groei te kampen krijgen. Dit geldt ook voor veel landen met lage inkomens in Afrika en opkomend Azië, waar de forse stijging van voedings- en energieprijzen de bbp-groei zal vertragen. In welke mate dit de ongelijkheid in verschillende landen zal beïnvloeden, hangt af van het overheidsbeleid ter compensatie van het aanvankelijke inkomensverlies. Voorlopig hebben China en India voldoende buffers om de hogere grondstofprijzen op te vangen, maar enkel voor de korte termijn.

De wisselkoersresultaten zullen gunstig blijven voor grondstofexporteurs in opkomende markten. Maar zelfs de grootste van hen krijgen wellicht met enige volatiliteit te maken naarmate de belangrijkste centrale banken in de geavanceerde economieën hun rentevoeten verhogen. De centrale banken in tal van opkomende markten zullen de rente blijven verhogen om kapitaalstromen aan te trekken en een zwakkere munt te voorkomen. Naar verwachting zullen de valutadepreciaties hoger zijn in landen die grondstoffen importeren en die reeds gebukt gaan onder hogere inflatiecijfers, zwakkere externe posities en minder internationale reserves, zoals Egypte, de Filipijnen, Sri Lanka en Georgië.